Przypadek 18

NIELUDZKIE I PONIŻAJĄCE TRAKTOWANIE

Skazaniec, 40 lat, odbywa karę. Udział lekarza w stosowaniu kar cielesnych: trzymanie w karcerze, ograniczenie jedzenia, stałe noszenie kajdanek.

Powrót do strony głównej

1. Prawo międzynarodowe

   Patrz komentarz do przypadku 17. Wszystkie dokumenty międzynarodowe [patrz także art. 25, 31, 32 (1) i 33 rezolucji (73) 5, przyjętej przez Komitet Ministrów Rady Europy 19 stycznia 1973 r., odnośnie do minimalnych norm dotyczących traktowania więźniów, oraz punkt 1 rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ 3542 (XXX) z 9 lutego 1975 r. - Deklaracji o obronie wszystkich ludzi przed torturami, okrucieństwem oraz nieludzkim i poniżającym ich godność traktowaniem albo karaniem] zezwalają na udział lekarza w stosowaniu kary tylko w celu ochrony człowieka przed wszelkimi zabronionymi metodami oddziaływania, jak tortury oraz okrutne, nieludzkie i poniżające godność ludzką traktowanie.
   Wspomniana rezolucja 3452 (punkt 5) dopuszcza udział lekarza w stosowaniu kar tylko wówczas, gdy "zachodzi taka konieczność na podstawie kryteriów czysto medycznych lub gdy udział lekarza jest niezbędny dla ochrony fizycznego i psychicznego zdrowia oraz bezpieczeństwa samego więźnia, innych więźniów lub jego strażników i obecność ta nie przedstawia żadnego zagrożenia dla jego zdrowia". Co do prawodawstwa europejskiego, patrz sentencja Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 18 stycznia 1978 r. w sprawie: Irlandia przeciwko Zjednoczonemu Królestwu Wielkiej Brytanii.

2. Etyka

   Nieludzkie traktowanie. Międzynarodowa Rada Służb Medycznych Zakładów Penitencjarnych (Ateny, 11 września 1973 r.) potępia udział lekarza w wykonywaniu kar cielesnych. Światowa Organizacja Zdrowia (Tokio 1975): lekarz nigdy nie może asystować przy okrutnym traktowaniu, uczestniczyć w nim lub dopuszczać do okrutnego traktowania ani wykorzystywać w tym celu swoją wiedzę.
   Lekarz nigdy nie może być obecny przy działaniach uwłaczających godności uwięzionego. Na podstawie faktów lekarz sam ocenia stopień zagrożenia godności, zwłaszcza gdy idzie o warunki przebywania w karcerze.
   Decyzja Europejskiej Komisji Praw Człowieka w sprawie greckiej: "Ma miejsce naruszenie etyki lekarskiej, jeśli personel medyczny, a zwłaszcza lekarze, uczestniczą w jakiejkolwiek formie przy zadawaniu bólu więźniom lub zatrzymanym, jeśli obecność ta nie wynika z kryteriów czysto medycznych, nie jest konieczna dla ochrony fizycznego i psychicznego zdrowia oraz bezpieczeństwa samego więźnia, innych więźniów lub jego strażników i nie przedstawia zagrożenia dla jego zdrowia".

3. Moralność religijna

a) Katolicka. Dla Kościoła katolickiego jest moralnie nie do przyjęcia wykorzystywanie wiedzy lekarskiej jako instrumentu do osiągnięcia określonych celów, jeśli w ten sposób naruszy się integralność człowieka, niezależnie od sytuacji, w której on się znajduje. Obecność i ingerencja lekarza w sygnalizowanym przypadku mogą być dozwolone tylko wtedy, gdy służy to leczeniu albo łagodzeniu cierpień fizycznych zadanych w drodze gwałtu [Pius XII, AAS 45 (1953), s. 744-754].
b) Protestancka. Wywołuje zaskoczenie fakt, że podobny przypadek jest rozpatrywany w podręczniku dotyczącym praw człowieka. Artykuł 5 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka zdecydowanie potępia tortury, a także "okrutne, nieludzkie lub poniżające ludzką godność traktowanie i karanie".
c) Żydowska. W tym przypadku na lekarza spada ogromna odpowiedzialność. Pomimo odpowiedzialności konkretnego lekarza, uczestniczącego w zadawaniu psychicznych bądź fizycznych tortur, większa jeszcze odpowiedzialność spada na całą medycynę. Tylko zasadnicze i jednoznaczne stanowisko krajowych i międzynarodowych organizacji medycznych pozwoli lekarzowi uchylić się od brania udziału w przesłuchaniach ludzi, podczas których poddaje się ich torturom.
d) Muzułmańska. W islamie zabroniony jest jakikolwiek zamach na fizyczną albo psychiczną integralność człowieka, tym bardziej gdy stosowanie kar cielesnych wymaga udziału lekarza.
e) Buddyjska. Zdanie podobne do zdania innych religii.

Powrót do strony głównej

Opracowano na podstawie "Medycyna a prawa człowieka"
- książki wydanej w porozumieniu z Europejskim Sekretariatem ds. Wydawnictw Naukowych (SEPS)
- inicjatorem jej przekładu na język polski - przy współudziale Rady Europy.
Przełożyła Iwona Kaczyńska. Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1996.
Opublikowano w Internecie za zgodą wydawcy.

Oprac.: lek. Jarosław Kosiaty, e-mail: jkosiaty@esculap.pl
Adres serwisu: etyka.doktorzy.pl